Choć dla niektórych temat mikroflory jelitowej może wydawać się nieco abstrakcyjny, to liczne prace naukowe potwierdzają wysnute setki lat temu przez Hipokratesa stwierdzenie: „zdrowie zaczyna się w jelitach”. Gdyż patrząc przez pryzmat obecnie dostępnych dowodów naukowych, śmiało, można powiedzieć, że mikroorganizmy jelitowe stanowią niezwykle ważny dla zdrowia ludzkiego ekosystem. W tym wpisie dokładnie omówię, dlaczego mikroflora jelitowa jest tak ważna. I dlaczego powinniśmy o nią dbać.
Za co odpowiada mikroflora jelitowa?
Mikrobiom jelitowy człowieka to nic innego jak bardzo liczna społeczność drobnoustrojów zamieszkujących nasze jelita. Reguluje ona szereg ważnych dla zdrowia ludzkiego funkcji.
Mikroflora jelitowa jest to ekosystem wybitnie rozwinięty i zróżnicowany. I dopóki zamieszkujące go bakterie jelitowe pozostają w symbiozie, możemy mówić o zachowaniu zdrowia gospodarza. Jednak w dzisiejszych czasach styl życia oraz sposób odżywiania zaburzają kompozycję mikroflory jelitowej, prowadząc do namiernego wzrosru pategonnych bakterii. Wtedy miejsce bakterii dobroczynnych (probiotycznych) w jelicie zajmują drobnoustroje chorobotwórcze.
Wówczas mówimy o występowaniu dysbiozy jelitowej. Stan ten jest silnie powiązany z zaburzeniami odporności oraz występowaniem wielu chorób. Co więcej, dysbioza jelitowa wiąże się z licznymi problemami od strony układu pokarmowego. Takich jak: wzdęcia, gazy, biegunki, zaparcia, niestrawność.
Dlaczego Mikroflora jelitowa jest tak dla nas ważna?
Funkcje mikroflory jelitowej.
Po pierwsze, w obrębie przewodu pokarmowego zlokalizowana jest największa tkanka limfatyczna GALT (ang. gut-associated lymphoid tissue). Tkanka ta odpowiada za pracę układu odpornościowego organizmu ludzkiego. Zatem centrum odporności człowieka zlokalizowane jest właśnie w jelitach i jest ściśle regulowane przez drobnoustroje jelitowe.
Należy podkreślić, iż do prawidłowego funkcjonowania całego układu odpornościowego, niezbędna jest odpowiednia kolonizacja bakteryjna przewodu pokarmowego.
Po drugie, mikrobiota jelitowa jest ważna w procesie wchłaniania i wydatkowania energii pochodzącej z pożywienia. Co skutkuje lepszą efektywnością metaboliczną gospodarza. W licznych badaniach naukowych wykazano, że włączenie probiotykoterapii skutkowało efektywniejszą redukcją masy ciała wśród badanych.
Po trzecie, zaburzenia integralności mikroflory jelit manifestuje się w postaci różnego rodzaju dolegliwości od strony układu pokarmowego (niestrawność, bóle brzucha, wzdęcia, gazy itp.) W efekcie pacjenci często borykają się z niedoborami pokarmowymi oraz zaburzeniami kompozycji składu ciała.
Co ważne, mózg łączy się z układem pokarmowym za pośrednictwem nerwu błędnego. Co sprawia, że praca tych dwóch organów jest mocno od siebie zależna. W rezultacie zaburzenia kompozycji mikroflory jelitowej są ściśle powiązane z zaburzeniami psychicznymi. I na odwrót, zdrowe jelita to zdrowa głowa!
Dlaczego Mikroflora jelitowa jest ważna?
To właśnie ona odpowiada za pracę układu odpornościowego, metabolizm oraz zdrowie psychiczne gospodarza.
Mikroflora a rozwój chorób współczesnych.
Liczne prace naukowe wskazują na silną korelację między nieprawidłową kompozycją mikroflory jelitowej a rozwojem wielu chorób:
- neurodegeneracyjnych,
- sercowo-naczyniowych,
- metabolicznych,
- przewodu pokarmowego.
Jednocześnie udowodniono, że prawidłowa modulacja kompozycji mikroflory jelit stanowi skuteczny sposób zapobiegania i leczenia chorób. Zatem sami widzicie, jak ważna w życiu człowieka jest mikroflora jelitowa.
Co wpływa na stan mikroflory jelitowej?
Na kolonizację mikrobioty jelitowej wpływa styl życia gospodarza. Czyli:
- nawyki żywieniowe,
- stres,
- przyjmowane leki i używki,
- substancje chemiczne,
- sport wyczynowy o charakterze wytrzymałościowym i związany z nim stres zaburza równowagę mikroflory jelitowej. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.
Rola mikroflory jelit w schorzeniach.
1. Skład mikroflory jelitowej i nadwaga.
Jak już wspomniano, odpowiednia kompozycja mikroflory jelitowej odpowiada za prawidłowe wykorzystanie i gospodarowanie energii pochodzącej z pożywienia. Procesy te pozytywnie wpływają na masę ciała i procesy metaboliczne.
Zaś stan dysbiozy jelitowej jest ściśle związany z wieloma zaburzeniami metabolicznymi. W licznych badaniach wykazano, że mikroflora osób otyłych z powodu braku równowagi w diecie prowadzi do zwiększenia otyłości. Analiza składu mikroflory jelitowej otyłych uczestników wykazywały nierównowagę bakterii jelitowych, z przerostem patogennych drobnoustrojów jelitowych.
2. Skład mikroflory i choroby neurodegeneracyjne.
Związek między kompozycją mikroflory jelitowej a chorobami neurodegeneracyjnymi zyskał ostatnio wiele uwagi w środowisku medycznym. Coraz więcej badań wskazuje, że odpowiednie zasiedlenie mikroflory jelitowej moduluje komunikację nerwową, hormonalną i immunologiczną poprzez oś jelitowo-mózgową, która bierze udział w występowaniu i rozwoju chorób ośrodkowego układu nerwowego. Zwłaszcza w przebiegu choroby Parkinsona, Alzheimera oraz Autyzmie. Gdyż patogenna mikroflora jelitowa u pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi wpływa na zachwianie równowagi osi jelito-mózg.
Co ważne, oś jelita-mózg to dwukierunkowa komunikacja między florą jelitową a ośrodkowym układem nerwowym, bierze udział w regulacji funkcji mózgu, rozwoju neuronów i starzenia się. Przede wszystkim istnieją trzy główne szlaki interakcji między mikrobiotą jelitową a osią mózgu.
Po pierwsze to sygnały chemiczne. Bakterie mogą oddziaływać na układ nerwowy bezpośrednio lub pośrednio poprzez średnio-łańcuchowe kwasy tłuszczowej SCFA i inne metabolity. Działając na układ neuroendokrynny, regulując, stężenie GABA, serotoniny (5-HTP) oraz innych neuroprzekaźników. 80% serotoniny, hormonu szczęścia jest produkowane właśnie w jelitach.
Po drugie, to ścieżki neuronowe. Flora i jej metabolity mogą oddziaływać na nerw błędny i jelitowy, wpływając na mózg i zachowanie. Ostatnie i co najważniejsze to układ odpornościowy. Szlaki te mogą być zaangażowane w patogenezę chorób neurodegeneracyjnych i innych chorób neuropokrewnych.
3. Skład mikroflory jelitowej i choroby układu krążenia.
Choroby sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie, miażdżyca i niewydolność serca, są główną przyczyną zgonów na całym świecie. Coraz więcej badań ujawniło, że mikroflora jelitowa i jego produkty metaboliczne oddziałują z gospodarzem na wiele różnych sposobów, wpływając na rozwój i występowanie chorób sercowo-naczyniowych.
Przede wszystkim nadciśnienie jest związane ze zmienioną czynnością jelit, zmienioną populacją bakterii jelitowych i zmianami w łączności jelitowo-nerwowej. U pacjentów z nadciśnieniem bogactwo, różnorodność i równość drobnoustrojów uległy znacznemu zmniejszeniu, podczas gdy stosunek Firmicutes/Bacteroidetes został znacznie zwiększony. Ostatnio coraz więcej dowodów sugeruje, że dysbioza jelitowa bierze udział w regulacji procesów zapalnych, przepuszczalności naczyń i ciśnienia krwi.
4. Skład mikroflory jelitowej i choroby przewodu pokarmowego.
Mikroorganizmy jelitowe odpowiadają za wchłanianie składników odżywczych z pożywienia, rozkładają resztki pokarmowe, których gospodarz nie może strawić i uczestniczą w metabolizmie składników odżywczych w jelitach. Są to bardzo ważne funkcje, gdyż zaburzenia mikrobioty jelitowej prowadzą do upośledzenia procesów trawienia i niedostatecznego wykorzystania potencjału pokarmu. Ma to kluczowe znaczenie, szczególnie w odniesieniu do osób, które na co dzień dbają o zdrową, zbilansowaną dietę. Wówczas mimo najwyższej dbałości, organizm nie wykorzysta w pełni składników zawartych w pokarmie. Co więcej, dysbioza jelitowa może powodować choroby układu pokarmowego, w tym choroby zapalne jelit (IBD) i raka jelita grubego.
Wśród pacjentów z rakiem jelita grubego wykazano dysbiozę drobnoustrojów jelitowych. Charakteryzuje się zmniejszeniem liczby „dobrych” gatunków jelitowych (takich jak Bifidobacteria, Lactobacillus, Bacteroides) oraz wzrostem liczby bakterii chorobotwórczych (takich jak Escherichia coli, Bacteroides fragilis i Fusobacterium nucleatum). Bakterie chorobotwórcze, patogenne wydzielają toksyczne chemikalia, które uszkadzają komórki nabłonka jelitowego i powodują przewlekłą odpowiedź zapalną, która przyczynia się do rozwoju nowotworu.
Podsumowanie
Podsumowując, do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, procesów metabolicznych, przyswajania składników odżywczych oraz zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego niezbędna jest odpowiednia kolonizacja bakteryjna przewodu pokarmowego. Każda osoba różni się pod względem kompozycji mikrobioty jelitowej. Współczesna nauka podkreśla, jak ważne w kształtowaniu zdrowia człowieka jest zachowanie odpowiedniej równowagi mikroorganizmów jelitowych.
Zaznaczyć należy, że stan mikroflory jelitowej jest mocno zależny od naszego stylu życia i jest to obszar, na który my sami mamy wpływ.
Bibliografia:
- Harakeh S, Angelakis E, Karamitros T, Bachar D, Bahijri S, Ajabnoor G, Alfadul SM, Farraj SA, Al Amri T, Al-Hejin A, Ahmed A, Mirza AA, Didier R, Azhar EI. Impact of smoking cessation, coffee and bread consumption on the intestinal microbial composition among Saudis: A cross-sectional study. PLoS One. 2020 Apr 29;15(4):e0230895. doi: 10.1371/journal.pone.0230895. PMID: 32348307; PMCID: PMC7190147.
- Chen Y, Zhou J, Wang L. Role and Mechanism of Gut Microbiota in Human Disease. Front Cell Infect Microbiol. 2021 Mar 17;11:625913. doi: 10.3389/fcimb.2021.625913. PMID: 33816335; PMCID: PMC8010197.
- https://pl.wikipedia.org/wiki/GALT
- https://food-forum.pl/artykul/mikrobiota-jelitowa-generator-odpornosci-organizmu
