Wpływ sportu na układ nerwowy. O korzystnym wpływie aktywności na zdrowie psychiczne człowieka słyszał chyba każdy. Regularna aktywność fizyczna pozytywnie zmienia postrzeganie własnej osoby, zmniejsza poziom stresu i niepokoju. Szereg badań potwierdza pozytywny wpływ ćwiczeń o umiarkowanej intensywności na nastrój i poprawę jakości życia. Tymczasem, zawodnicy wyczynowi poddawani intensywnym treningom o dużej objętości często spotykają się z chronicznym zmęczeniem układu nerwowego.
To jak to w końcu jest z tym sportem ? Pomaga czy szkodzi ?
Zmęczenie ośrodkowego układu nerwowego u sportowców często jest ścisłe skorelowane z występowaniem zespołu przetrenowania (OTS). OTS bywa potocznie nazywane wypaleniem. OTS zdefiniować można jako chroniczne, fizjologiczne i psychologiczne zaburzenia adaptacji. Wówczas obserwowany jest brak poprawy lub pogorszenie wyników sportowych. Stan ten wynika z długotrwałego, nadmiernego wysiłku fizycznego w warunkach niewystarczającej regeneracji.
Typowe oznaki to:
- zaburzenia snu,
- zmienny apetyt,
- drażliwość,
- zaburzenia koncentracji
- obniżona motywacja
- spadki nastroju.
Wiele objawów charakteryzujących OTS można porównywać z objawami klinicznej depresji. Wynika to ze wspólnych zmian fizjologicznych i biochemicznych, które występują w tych dwóch zaburzeniach. Dla wielu sportowców fizyczne wymagania treningu wytrzymałościowego nie są jedyną przyczyną zespołu przetrenowania (OTS). Czynniki psychologiczne, takie jak: nadmierne oczekiwania, stres, typ osobowości, nadmiar obowiązków, również mogą odgrywać kluczową rolę. Zatem dokładna ocena intensywności treningu sportowca, życiowych stresorów, problemów osobistych, ilości snu mogą być bardzo pomocne w rozpoznaniu tego zjawiska.
Wpływ sportu na układ nerwowy
Przeanalizujmy jakie zmiany fizjologiczne przyczyniają się do wystąpienia symptomów zmęczenia ośrodkowego (OUN) sportowca wyczynowego :
zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników
Wzrost stężeń katecholamin (hormonów stresu), które powoduje długotrwały, ciężki trening powoduje zmiany w aktywności noradrenergicznej, serotoninergicznej lub dopaminergicznej w podwzgórzu i przysadce mózgowej. Ponadto w trakcie wysiłku o charakterze wytrzymałościowym dochodzi do procesu utleniania kwasów tłuszczowych (substratu energetycznego). Metabolity kwasów tłuszczowych, takie jak tryptofan i amoniak, mogą sprzyjać zmęczeniu, wpływając na ośrodkowy układ nerwowy. Przypomnijmy, że tryptofan jest substratem do produkcji serotoiny.
Wzrost poziomu serotoniny ( 5-HT ) ma głęboki wpływ na funkcjonowania układu nerwowego, które wpływają na poziom pobudzenia, senności i nastroju. Układ serotoninergiczny może również wpływać na oś podwzgórze-przysadka i niektóre funkcje motoryczne. Stężenie serotoniny w mózgu wpływa na postrzeganie wysiłku i zmęczenia podczas ćwiczeń.
Produktem, który skutecznie zapobiega występowaniu tego zjawiska jest owiane złą sławą BCAA- taaaak !! BCAA utrudniają tryptofanowi przedostawanie się do mózgu. Więcej na ten temat znajdziecie w moim wpisie
W badaniach wykazano wzrost stężenia serotoniny (5-HT) w mózgu przy długotrwałym wysiłku. Wyniki badań, zarówno na zwierzętach, jak i na ludziach sugerują, że blokowanie wychwytu zwrotnego 5-HT przed ćwiczeniami wytrzymałościowymi zwiększa postrzegany wysiłek i skutkuje lepszymi wynikami.
Przyjrzyjmy się również wpływowi dopaminy na rozwój centralnego zmęczenia, ponieważ dobrze wiadomo, że dopamina odgrywa kluczową rolę w kontroli motorycznej. Badania na zwierzętach wykazały wzrost poziomu dopaminy w początkowej fazie ćwiczeń, oraz spadek do wartości spoczynkowych w sytuacji niepowodzenia, lub wydłużonego czasu trwania. Wnioskować można, iż bezpośredni skutek obniżającego się poziomu dopaminy w ośrodkowym ośrodku jest konsekwencją wzrostu stężeń serotoniny.
- Acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem kojarzonym głownie z prawidłową pracą umysłu. Co ciekawe odgrywa kluczową rolę w wytwarzaniu siły mięśniowej. Acetylocholina jest syntetyzowana z choliny. Badacze wykazali, że forsowne ćwiczenia, takie jak bieganie w maratonie, powodują wyraźne spadki stężenia choliny w osoczu. Z uwagi na ten aspekt wydaje się zasadna suplementacja choliną, w trakcie długotrwałego wysiłku lub bezpośrednio po nim ( np.maraton, ultra, triatlon).
Wzrost cytokin prozapalnych
Cytokiny są jednymi z najważniejszych przekaźników w komunikacji z mózgiem. Cytokiny to białka wpływające na wzrost i aktywność komórek odpornościowych, komórek śródbłonka i komórek magazynujących tłuszcz. Stężenie cytokin w osoczu jest nasilane przez długotrwały wysiłek.
Wpływ sportu na układ nerwowy
oś podwzgórze- przysadka
Wpływ sportu na układ nerwowy. Niektóre badania sugerują, że duża objętość treningowa może powodować dysfunkcje podwzgórza i przysadki. W rezultacie przetrenowani sportowcy mogą doświadczać zmniejszonego wydzielania TSH przez przysadkę oraz zmian w uwalnianiu hormonu wzrostu. Wpływ sportu na układ nerwowy. Niektóre badania sugerują, że duża objętość treningowa może powodować dysfunkcje podwzgórza i przysadki. W rezultacie przetrenowani sportowcy mogą doświadczać zmniejszonego wydzielania TSH przez przysadkę oraz zmian w uwalnianiu hormonu wzrostu.
Istnieją również dowody na zmniejszoną aktywność wewnętrzną współczulnego układu nerwowego w późniejszych stadiach OTS. Długotrwały stres wywołany przetrenowaniem prowadzi do zmian w osi podwzgórze–przysadka–nadnercza. Krążące cytokiny, uwalniane w związku ze stanem przewlekłego ogólnoustrojowego zapalenia wywołanego przetrenowaniem, mogą również wiązać się z receptorami w podwzgórzu i dalej oddziaływać na oś podwzgórze–przysadka–nadnercza. Nadmierna stymulacja osi podwzórze-przysadka-nadnercza prowadzi do nadprodukcji kortyzolu. Błędne koło się napędza.
Podsumowanie
Jak widzimy, aktywność może mieć nie tylko zbawienny wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne. Poddawanie organizmu ciągłym treningom obciąża nie tylko ciało, ale i układ nerwowy. Sportowcy borykają się z obniżonym samopoczuciem. Dlatego tak ważne jest stałe monitorowanie stanu zawodnika. Aby zapobiegać występowaniu zmęczenia ośrodkowego układu nerwowego oraz zespołu przetrenowania (OTS) u sportowców.
Bibliografia:
